Percorso : HOME > Cassago > Archivio Storico > XI secolo > 1045

1045: diploma dell'imperatore enrico iii a favore del monastero di s. dionigi

Stemma della famiglia Perego che aveva vasti possedimenti a Oriano nel tardo medioevo

Stemma della famiglia Perego di Oriano

 

22 febbraio 1045

Diploma dell'imperatore Enrico III a favore del monastero di S. Dionigi di Milano

 

 

Bibliografia: C. Violante, , Le origini del monastero di S. Dionigi in Milano, in Studi storici in onore di Ottorino Bertolini, Pisa, 1972, pp. 735-750

J. P. Puricelli, De SS. Martyribus Arialdo Alciato et Herlenzbaldo Cotta Mediolanensibus, Milano 1657, pag. 489

 

 

L'imperatore Enrico III, in data 22 febbraio 1045, ribadisce il testo del diploma di Corrado II del 23 marzo 1026 a favore del monastero di S. Dionigi di Milano, in cui dopo aver confermato le sue proprietà, ne aggiunge altre fra cui Bornò (località in comune di Sirtori), Oriano e Merdagò (Verdegò in comune di Barzago).

 

 

In nomine sancte et individue Trinitatis. Henricus divia ordinante providentia rex. Sanctorum patrum decretis canonica auctoritate fultis et experimento mundane legis instruimur ut publice rei et sanctarum eclesiarum causas aequa lance et iusto examine pensemus que duo maxima bona licet inter se vario sint ordine distincta, ita tamen sibi invicem iusta dispositione Dei sunt connexa, ut, si alterum perierit, alterum precipitium pati non sit ambiguum. Noverit igitur omnium sancte Dei ecclesie fidelium nostrorumque presentium scilicet ac futurorum solertia, domnum Iohannem patrono noviter migrante destitutum sacrosanctae Mediolanensis ecclesiae venerabilem abbatem nostre celsitudinis adiisse clementiam, ut abbatiam in honore beatissimorum confessorum Dionisii et Aurelii, ubi eorum sancta requiescunt corpora, non longe a civitate Mediolani sitam ab eodem patrono Heriberto primordialiter institutam cum omnibus adiacentiis et pertinentiis eidem sancti Dionisii abbatie que sunt domicultus, predia, molendina, prata, silve, nostrae auctoritatis precepto confirmaremus et regio vigore comoboraremus. Nos vero tam devotissimi Deo et fidelissimi nobis abbatis animo amplectentes petitionem pro remedio anime nostrae parentumque ac omnium catholicorum refrigeratione, ut eadem abbatia firmiter deinceps prevaleat et in melius crescat robustiusque ab invasoribus exempta ditescat, per hoc presens preceptum et huius nostrae auctoritatis confirmationem iam dictam abbatiam cum eclesiaintra preniminatam Mediolanensem civitatem sita quae dicitur sancta Maria in Solariolo et cunctis circumiacentibus quae ad eandem ecclesiam pertinent, et quae extra civitatem ad eandem sanctae Mariae eclesiam pertinentia supra dicte abbatiae sanctorum confessorum sive episcoporum adiacent, et cum quattuor mansis, qui sunt in loco Agracino et Robiolo seu Romano Nesique iusta Cummanum lacum, cumque etiam terra quae est in Sagradella seu in Sesto qui dicitur Iohannis, in Quinto, in Cutiaco, Vertiaco, Baruiago, Casalegio, Brinate, Cauetalli, Pontecorione, Grugonzola, Dartiano, Bretonico, in Pressiano, in Nespoleto, in Monte Balliate, Casteniate, in Braida, in Burnorurn, Oreliano, Faniano, Cucuretio, Meleso, Paule, Casterno, Marcallo, in Mardegorio, Cassiano, in Fraxaneto, Secrate, Callugate, Surdi, Casale Moroni et tertia parte curtis quae dicitur Talamona atque districta et omnibus ex eodem iure pertinentibus in loco qui dicitur Lierni cumque ipsis quae tenet in Aromnio cum districta omnibusque pertinentibus, Mellate seu omnibus concambiis Piscalli ac aliis rebus, quas ipse domnus Heribertus archipresul habendas Deo volente ibi contulit, et quod eadem abbatia tam per ipsum pontificem suscepit quam per alios viros religiosos adquisivit sive adquisitura est, cum servis et ancillis, aldionibus et aldianibus, cum casis, curtibus, aedificiis, campis, pratis, pascuis, vineis, silvis, stallareis, roboretis, castenetis, saltibus, piscationibus, molendinis, aquis, aquarumque decursibus, montibus, vallibus, planiciebus et omnibus quae dici vel niminari verbis vel litteris comprehendi possunt, confirmamus et corroboramus, ea videlicet lege ut Iohannes ipsius loci abbas qui nunc superest eiusque successores qui pro tempore fierint de omnibus superius nominatis investitus sit, de censu et redditu, quos annuae dominus exinde dederit, in suos et monachorum ibi Deo famulantium usus prout melius viderit disponat. Statuimus etiam hoc regali precepto, ut, si imminentibus peccatis cartule et securitates de terris aut rebus ipsius monasterii igne aut latronum incursu vel aliquo casu deperierint, regiam auctoritatem nostram eiusdem abbatiae advocatus habeat cum duodecim sacramentalibus iure iurando firmare, quod illo die, quo ipse cartule perdite fuerunt, investituram haberet abbatia de rebus quas continebant, et ita se defendat secundum legem ad partem ipsius monasterii, ac si easdem in presentia haberet cartulas, omnium hominum contradictione, inquietudine atque mollestatione penitus remota. Sancimus etiam, ut de ipsa abbatia vel predictis omnibus locis neque dux neque marchio neque comes neque maior quelibet vel minor persona fodrum exigat aut violentiam vel molestiam aliquam faciat. Decimae et ipsorum locorum districta ad ipsam abbatiam per huius nostrae munificentiae preceptum in perpetuùm pertineat, quatenus et nobis istud confirmantibus nostrisve parentibus et predicto archipresuli Heriberto eiudem abbatie edificatori omnibusque inibi catholicis aminiculum largitis largientibus ac largiturir, peccatorum sit remissio et sempiterna retributio. Si quis, quod absit, nefario ausu hoc nosffae confirmationis preceptum violaverit, centum libras auri optimi se compositurum esse procul dubio cognoscat, medietatem camerae nostrae, medietatem abbatiae. Quodut verius credatur diligentiusque ab omnibus observetur, manu pro(p)ria subter firmantes sigilli nostri impressione nostrae imaginis figuram conti(ne)ntis illud insigniri praecepimus.

+ Signum domni Heinrici tertii regis invictissimi.

+ Adelbertus cancellarius vice Herimanni archicancellarii recognovit.

Datum VIII kal. martii anno dominicae incarnationis MXLV, anno domni Heinrici regis ordinationis vero eius XVI, regni V. Actum Augustae feliciter, amen.

 

 

 

Il monastero di San Dionigi nel secolo XI era un caposaldo dei Patari. Lì venne sepolto Erlembaldo, uno dei primi dei capi patarini, ucciso il 28 giugno 1075 da Arnaldo da Rho. Nel 1096 il papa Urbano II riconobbe la santità di Erlembaldo e con l'aiuto del vescovo milanese Arnolfo II traslò le sue spoglie in S. Dionigi. La lapide commemorativa che fu riposta sul sarcofago fu ricopiata da Galvano Fiamma che ce ne ha tramandato il testo:

Urbanus summus praesul dictusque secundus Noster

et Arnulphus pastor pius atque benignus

Huius membra viri tumulant translata beati.

Con questa decisione l'arcivescovo di Milano dava credito alle richieste patarine e faceva proprie le tesi dei suoi capi con lo scopo di proporre ai milanesi un episcopato capace di dar vita alle necessarie attività riformatrici, in contrapposizione alle eccessive pretese dei patarini intransigenti. Nel 1099 l'arcivescovo Anselmo da Bovisio, seguendo questa linea pastorale, all'indomani della sua elezione fece traslare dal monastero di S. Celso, dove era stato sepolto, anche l'altro esponente di spicco della Pataria, Arialdo, anche lui assassinato il 28 giugno 1066 sul lago Maggiore. Le presenza nella cripta dei corpi dei due patarini assieme al sepolcro di Ariberto, costituì un forte richiamo per il clero riformatore e per i patarini milanesi. Il gesto del vescovo arcivescovo aveva un valore soprattutto politico, il cui fine era riuscire a dar corso alla crociata che Anselmo stava organizzando e di cui i più fieri oppositori erano proprio i patarini. Costoro infatti non volevano distogliere dall'assistenza dei poveri le ingenti rendite da destinare alle spedizione.